De Moestuin

De moestuin van Hex wordt weleens terecht de mooiste moestuin van het land genoemd. Hier speelt het historische kader en zijn voortreffelijke ligging een rol. De tuin ligt op een licht hellend vlak pal in de zon en wordt van de koude wind beschermd door een hoge muur in het noordoosten. Sinds zijn ontstaan, zo’n 250 jaar geleden, is hij altijd in cultuur gebleven. Hij bezit een bijzondere kwaliteit van zanderige leemgrond. De combinatie van fruit, groenten en bloemen maakt hem tot een lust voor het oog.

VOORGESCHIEDENIS
De oorspronkelijke indeling van de moestuin was kruisvormig naar het model van ‘Le potager du roi’ in Versailles. De percelen werden verdeeld door Buxus-hagen in kunstige slingers en figuren . Deze tekening werd begin 19de eeuw reeds vervangen door een meer rationele verdeling van het oppervlak.
Begin 20ste eeuw werd de moestuin opnieuw aangepast – ditmaal naar de behoeften van de trekker. Dit wil zeggen dat de smalle tussenpaden verdwenen, terwijl de overblijvende paden werden verbreed tot 2 meter. De ondertussen vervallen orangerie onderaan de statietrap werd geruild voor een majestueus bassin, omringd door rozen en in de oostkant van de moestuin werd plaats gemaakt voor een tennis-court.
Toch mogen we zeggen dat, ondanks deze ingrepen, de moestuin van Hex zijn authenticiteit door de eeuwen heen, heeft bewaard en dat hij één van de weinige voorbeelden is die, zonder onderbreking bijna 250 jaar in cultuur is.

FRUIT
Kasteel Hex is een behoeder van de traditie als het aankomt op de kweek van groenten en fruit. Naast de overvloed aan fruit die de omringende hoogstamboomgaarden jaarlijks bieden, biedt de moestuin in het bijzonder een selectie aan historisch tafel-fruit. Tegen de zuidelijke muur staan spalieren en nijntjes van honderd jaren oud. Appelen als Cox Reinette of Courte-pendu en peren als Doyonnnée of Comtesse de Paris behoren nog steeds tot de meest geliefden. In de moestuin wordt een aantal traditionele teelten met grote zorg volgehouden: zeekool, asperges, kardoen, witloof, molsla, … In totaal worden er in de moestuin jaarlijks meer dan veertig teelten in cultuur gebracht.

SEIZOENSGROENTEN
Het kasteel van Hex kent een lange geschiedenis van zelfvoorzienend leven. De fijne groenten voor de keuken van het kasteel worden sinds generaties ter plaatse geweekt. In de grote historische moestuin wisselt de ene oogst de andere af, zodat er elke dag van het jaar vers gegeten kan worden. Sommige groenten worden bewaard in de groentekelder, waar ze hun versheid, smaak en voedingswaarde uitstekend weten te behouden.
Het werken met seizoensgroenten heeft grote voordelen voor de gezondheid en de smaak van dagvers eten uit de tuin is niet te evenaren.

DE BEWAARKELDERS
In vroegere tijden bezat ieder kasteel en iedere abdij een groentekelder. De gewelfde groentekelder van Hex is waarschijnlijk de laatste in zijn soort die onafgebroken in gebruik is gebleven. In het najaar verhuist de oogst van de moestuin naar de kelder voor bewaring. Sommige groenten worden met wortelkluit ingegraven terwijl anderen in scherp zand worden gestapeld. In de kelder wordt ook de Kardoen gebleekt. Terwijl het buiten wintert blijven in de bewaarkelder de groenten vers en ter beschikking van de keuken tot in het late voorjaar.

HEX CULINAIR
De moestuin van Hex biedt plaats aan een hele verzameling van bijzondere seizoensgroenten met elk hun eigen bereidingswijze. De bijhorende recepten zijn met de generaties verfijnd en aangepast tot ware huisgerechten. Zo is er de Kardoen, die in de herfst in de groentekelder is gebleekt om tegen Kerstmis als een delicatesse op het bord te verschijnen, vergezeld van beschuitjes en merg. Er is de Zeekool, die in het vroege voorjaar onder bloempotten wordt gebleekt en die, zacht gestoofd in het fornuis, opgediend wordt met een béarnaise-saus. Er is het onmisbare winterse Brusselse Witloof, de Asperges met mousseline, de gevulde bodems van Artisjok, souflé van gele Courgette of Potimarron, de eigenbereide zuurkool in stenen kruiken en zoveel meer.

BLOEMENBORDERS
‘Een goed gevulde tafel verdient een mooi boeket.’ Met dit idee in het achterhoofd vond een heel keur aan snijbloemen zijn plaats in de tuinen van Hex: vaste planten, bolgewassen, éénjarigen en bloeiende bomen en heesters. In combinatie met de steeds uitbreidende collectie aan struikrozen leidde dit tot een bijzondere aaneenschakeling van bloemenborders in Engelse stijl met een overvloed aan bloemen, en dit binnen het strakke kader van een Franse vormgeving.

SERRES EN KWEEKTUIN
De vrijstaande serre in aluminium vervangt de oude kas die vroeger tegen de zuidelijke muur van de moestuin stond. Deze verwarmde serre wordt gebruikt voor het zaaien van groenten en bloemen, alsook voor de grote collectie van geurige Pelargoniums van gravin Stéphanie d’Ursel. Achter de serre komt men via een kleine deuropening in de muur in de kweektuin.
In grote platte bakken kweekt men hier de voorjaarsgroenten onder glas. Deze ommuurde tuin wordt ook de vijgenhof genoemd omwille van de serre die zich achteraan tegen de zonzijde bevindt. Die herbergt de oude vijgenbomen van mediterrane origine die nog steeds overvloedig vrucht dragen, vaak twee maal per jaar.