Planten in tijden van droogte

‘Droogteplanten’ is een (tuin-) plantengids met meer dan 450 planten die goed bestand zijn tegen droogte. Gebruik dit boek als keuzehulp bij het aanplanten van je tuin en bespaar water. Een aanrader in tijden van klimaatverandering.

We konden er de afgelopen jaren niet omheen. Droogte is in Nederland en Vlaanderen een probleem geworden, vooral in de hogere gebieden in het noorden, oosten en zuiden. De afgelopen natte winter heeft de tekorten gelukkig weer gedeeltelijk aangevuld. (Oktober 2022 schreven we over ‘Beregenen tijdens droogte‘.)

Bij De Tuinen van MergenMetz zien wij dat aan de Heelsumse beek die in het dal achter onze tuin stroomt en die nu weer water voert in enkele van haar takken (zoals de Papiermolenbeek) die al jaren droog stonden. Goed nieuws voor de korte termijn, maar helaas wijzen alle ontwikkelingen erop dat we in de toekomst vaker met neerslagtekorten te maken krijgen. De langjarige trends laten helder zien dat vooral de afgelopen twintig jaar het neerslagtekort in de zomer is opgelopen. (Bekijk ze op het klimaatdashboard van het KNMI)

Het vreemde is dat de totale neerslag niet echt daalt, alleen de verdeling over het jaar verandert. De klimaatverandering brengt ons hogere temperaturen en meer zonnestraling, waardoor er meer verdamping is. Zo raken we meer neerslag kwijt. Combineer dit gegeven met ons waterbeheer, dat er eeuwenlang vooral op gericht is geweest om zoveel mogelijk water zo snel mogelijk af te voeren, en je hebt een droogteprobleem.
Daarom moeten we nu steeds meer grondwater of kraanwater gebruiken om akkers en tuinen te sproeien of te begieten. Zonde, want van goed schoon grondwater hebben we al zo weinig en kraanwater is kostbaar gezuiverd. Dat zouden we eigenlijk vooral moeten reserveren om te drinken.

Daarom zegt dit boek: gebruik zo weinig mogelijk van dat kostbare water in je tuin. Laat de natuur het zelf opknappen. En dat begint bij een gezonde bodem (die veel beter water kan vasthouden) en bij de juiste plantkeus.

Soorten droogte

In Droogteplanten vind je een uitgebreide inleiding (in totaal ongeveer veertig bladzijden) waarin wordt uitgelegd wat droogte eigenlijk is, en dat er verschillende soorten droogte bestaan. Ook het bodemtype is relevant, want verschillende bodems reageren heel verschillend op droogte. En standplaats; wind, zon, hellingen en andere plantengroei kunnen droogte versterken. Deze inleidende hoofdstukken zijn bij het vertalen vrij ingrijpend bewerkt zodat ze ook voor Nederland en Vlaanderen passend en kloppend zijn. Het klimaat in Frankrijk is nu eenmaal niet hetzelfde als bij ons. Sommige informatie is er wel in gebleven, zoals over berggebieden, waardoor dit boek ook uitstekend bruikbaar is voor Nederlandstaligen met een huis en tuin in meer zuidelijke streken van Europa.
Het tweede hoofdstuk gaat over wat je in je tuin kunt doen om met droogte om te gaan en de planten te helpen. De juiste plantkeuze, natuurlijk. Maar om die te kunnen maken moet je je terrein goed kennen. Zelfs in de kleinste stadstuin zijn vochtige en drogere hoekjes, waar planten heel anders op kunnen reageren. Je kunt de bodem helpen door te mulchen of goede bodembedekkende planten te kiezen. Natuurlijk komt ook water geven aan bod: als je het doet, bijvoorbeeld bij nieuwe aanplant, doe het dan goed. Wij schreven daar eerder zelf dit over. Je kunt ook regenwater opvangen en dat gebruiken.
Als laatste onderdeel van de inleiding is er nog een hoofdstuk waarin de planten zelf aan bod komen met hun aanpassingen aan droogte. Naaldvorming of vet blad, bollen en knollen, kleurstoffen, zomerrust… En meer.

Plantengids

In hoofdzaak is dit boek een (tuin)plantengids. De planten zijn verdeeld in drie hoofdgroepen: droogteplanten voor in de volle zon, voor in de halfschaduw en voor in de schaduw.
Het deel over de volle zon is verreweg het meest ovangrijk, het deel over de schaduw het kortst, maar dat is wel super nuttig. Onze ervaring is namelijk dat plekken in de droge schaduw het allerlastigst zijn om geschikte planten voor te vinden. Om het opzoeken te vergemakkelijken is er een goede index met zowel Nederlandse als Latijnse namen.

Binnen de drie hoofdgroepen is met tussenkopjes verder onderscheid gemaakt in plantgroepen zoals bollen, bodembedekkers, eenjarigen, grassen, bomen en meer. Met veel mooie foto’s en telkens een korte beschrijving worden de planten ten tonele gevoerd.
Zoals hiervoor al gezegd, hebben we het boek ook bewerkt naar onze contreien. Zo betekent de winterhardheid van een plant hier iets anders dan in Frankrijk, En natuurlijk konden we het niet laten om bij sommige planten iets toe te voegen over eetbaarheid.

Vermeldenswaard is tenslotte dat dit boek nadrukkelijk verder gaat dan alleen de mediterrane planten – waar andere boeken over droge tuinen of droogtebestendige planten vaak op focussen. Die staan er zeker in (van lavendel tot parasolden), maar de selectie in dit boek is beduidend breder. Er zijn namelijk veel meer planten met aanpassingen aan droogte: bijvoorbeeld planten van rotsig hooggebergte (zoals edelweiss) of van zandige of rotsige kusten (zoals Engels gras). Of van prairies (grassen). Of uit de ondergroei van bossen, waar een heel groot deel van het jaar weinig vocht op de bodem terecht komt en er ook nog forse concurrentie is van de nabije bomen en varens. De schrijver put dan ook nog eens niet alleen uit Europese planten, maar kijkt ook naar Noord- en Zuid-Amerika, Afrika, en Eurazië tot in Japan (en soms Nieuw-Zeeland). Waarbij gezegd moet worden dat Europa, inclusief het Middellandse Zeegebied, wel de hoofdmoot vormt.